آینده قیمت کاغذ تحریر موضوعی است که در سال‌های اخیر، هم ناشران را متأثر کرده و هم تصمیم‌گیران اقتصادی و فرهنگی را به واکنش واداشته است. با افزایش تقریباً پنج‌برابری قیمت طی پنج سال گذشته و تأثیرگذاری سیاست‌های ارزی، تولید داخلی، و تحولات جهانی، لازم است این آینده با دقت بررسی شود. در ادامه، روند گذشته، عوامل مؤثر و سناریوهای ممکن برای آینده بازار را بررسی می‌کنیم.
وضعیت فعلی و روند تاریخی قیمت
رشد چشمگیر قیمت کاغذ تحریر در پنج سال گذشته
قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرم (۷۰×۱۰۰) در بهار ۱۳۹۹ حدود ۲۵۵ تا ۳۱۰ هزار تومان بود. این رقم بهار ۱۴۰۴ تقریباً به ۱٫۶ میلیون تومان رسید؛ افزایش قابل‌توجهی که نشان‌دهنده بیش از پنج برابر شدن قیمت در طول این بازه زمانی است.
روند افزایشی ملموسی در این سال‌ها دیده می‌شود:
خرداد ۱۴۰۱: حدود ۹۴۰ هزار تومان
اسفند ۱۴۰۲: حدود ۱٫۳ میلیون تومان
تیر ۱۴۰۴: حدود ۱٫۶ میلیون تومان
عوامل مؤثر بر نوسانات و افزایش قیمت
وابستگی بالا به واردات و تورم ارزی
بیش از ۷۰ درصد مصرف ۲۸۰ تا ۳۸۰ هزار تن سالانه کاغذ تحریر در ایران از طریق واردات تأمین می‌شود؛ بنابراین هر نوسان ارزی به‌صورت مستقیم به قیمت‌ها منتقل می‌گردد.
حذف ارز ترجیحی و تأثیر آن
تا اوایل ۱۴۰۲، واردات بخشی از کاغذ با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شد اما حذف مابه‌التفاوت ارزی پس از آن، شرایط نااطمینانی را تشدید کرد.
افزایش جهانی قیمت پالپ
از زمستان ۲۰۲۳، قیمت جهانی خمیر کاغذ (پالپ) بین ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یافت که به‌سرعت در بازار داخلی کاغذ نیز تأثیر گذاشت.
رفتار سوداگرانه تجار در شرایط جهش قیمت
در دوران افزایش قیمت، برخی فعالان بازار حجم گسترده‌ای انبار می‌کنند تا از گرانی آتی سود ببرند؛ رفتاری که به‌نوعی خود منجر به تشدید گرانی می‌شود.
سناریوهای محتمل برای آینده قیمت
۱. سناریوی خوش‌بینانه
ثبات نرخ ارز در کانال حدود ۶۵ هزار تومان و افزایش تولید داخلی تا ۱۸۰ هزار تن می‌تواند قیمت را تا پایان ۱۴۰۴ به بازه ۱٫۳–۱٫۴ میلیون تومان کاهش دهد.
۲. سناریوی میانه
ادامه روند فعلی سیاست ارزی و تولید، احتمالاً قیمت‌ها را در بازه ۱٫۵–۱٫۷ میلیون تومان حفظ می‌کند و بازار به وضعیت کوچک‌شدن تدریجی دچار خواهد شد.
۳. سناریوی بدبینانه
تشدید تحریم‌ها یا جهش جدید در قیمت جهانی پالپ می‌تواند منجر به افزایش قیمت به بیش از ۲ میلیون تومان شود؛ در این شرایط، گروه متوسط جامعه از خرید کتاب چاپی منصرف می‌شوند و شاید بازار به سمت نسخه‌های دیجیتال یا چاپ بر مبنای تقاضا (POD) پیش برود.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش ریسک در آینده
تنوع در منابع واردات، مانند تغییر جهت از چین و اندونزی به ترکیه و روسیه
بازنگری در مدل یارانه، مانند تخصیص یارانه به مصرف‌کننده نهایی به جای واردکننده
حمایت جدی از تولید داخلی، با معافیت‌ها و تضمین خرید
توسعه نشر دیجیتال و زیرساخت DRM برای جذب بخشی از تقاضا از بازار چاپی
انتشار منظم قیمت‌های رسمی برای کاهش سفته‌بازی و افزایش شفافیت بازار
سؤالات متداول
آینده قیمت کاغذ تحریر در سال ۱۴۰۴ چگونه پیش‌بینی می‌شود؟
بین ۱٫۳ تا ۲ میلیون تومان در هر بند، بسته به سناریوی پیش‌بینی‌شده و سیاست‌های اجرایی مرتبط.
مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت کاغذ تحریر چیست؟
نوسانات نرخ ارز و وابستگی شدید وارداتی به‌ویژه در عدم توازن سیاست‌های ارزی و تولید.
آیا تولید داخلی می‌تواند جایگزینی مناسب باشد؟
بله، ارتقاء ظرفیت تولید داخلی تا حدود ۱۸۰ هزار تن می‌تواند نقش مؤثری در تثبیت قیمت‌ها داشته باشد.
راهکارهایی برای کاهش نوسانات قیمتی چیست؟
توسعه زنجیره داخلی، متنوع‌سازی واردات، شفافیت قیمت‌ها، و سیاست‌گذاری حمایتی.
نتیجه‌گیری
آینده قیمت کاغذ تحریر در ایران در گرو تصمیم‌های کلان اقتصادی و فرهنگی است. بدون اصلاحاتی در سیاست ارزی، تولید داخلی، و افزایش شفافیت بازار، سناریوی میانه و بدبینانه محتمل‌تر است. اما با برنامه‌ریزی دقیق در حوزه‌های واردات و تولید، به‌ویژه از طریق حمایت هدفمند از تولید داخل و توسعه نشر دیجیتال، می‌توان امیدوار بود که بازار کتاب از فشار قیمت کاسته شود و پایداری بیشتری یابد.
موجودی کافی کاغذ و مقوا؛ تأکید غلامرضا شجاع بر رعایت انصاف
افزودن دیدگاه