کمبود کارگر در بازار ایران به یکی از دغدغه‌های جدی اصناف، کارفرمایان و تولیدکنندگان تبدیل شده است. با تسریع روند اخراج اتباع افغانستانی از کشور، بسیاری از مشاغل کارگری و بخش‌های خدماتی، عمرانی، اصناف و تولیدی با بحران تأمین نیروی انسانی مواجه شده‌اند. این شرایط، ضمن ایجاد رکود در برخی مشاغل، فرصت‌ها و تهدیدهایی را نیز برای بازار کار به همراه داشته است.
مزایای کمبود کارگر افغان در بازار ایران
فرصت اشتغال برای ایرانیان بیکار: با کاهش حضور کارگران افغان، بخشی از مشاغل یدی برای جوانان ایرانی باز می‌شود، به‌ویژه در مناطق روستایی و کم‌برخوردار.
افزایش رسمی‌سازی قراردادهای کار: بنگاه‌ها ناچار به جذب نیروی ایرانی با قراردادهای رسمی می‌شوند که می‌تواند به بهبود شرایط حقوقی و بیمه‌ای کارگران بینجامد.
افزایش ارزش نیروی کار ایرانی: کمبود نیروی کار ممکن است باعث افزایش سطح دستمزدها و جذابیت بیشتر برخی مشاغل شود.
معایب و چالش‌های جدی برای بازار کار
افزایش دستمزد و هزینه‌های تولید: نبود نیروی کار ارزان‌قیمت افغان، باعث رشد ناگهانی حقوق‌ها شده و فشار سنگینی به کارفرمایان وارد کرده است.
کمبود نیرو در مشاغل سخت و غیرجذاب: بسیاری از مشاغل ساختمانی، خدماتی، کشاورزی و نظافت که معمولاً افغان‌ها عهده‌دار بودند، حالا با کمبود شدید کارگر روبرو شده‌اند.
اختلال در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی: در برخی مناطق کشور، پروژه‌های ساختمانی متوقف یا کند شده‌اند چون جایگزینی برای نیروهای سابق وجود ندارد.
فرصت‌ها در سایه کمبود کارگر خارجی
فرصت بازآموزی و مهارت‌آموزی نیروی بومی: دولت و بخش خصوصی می‌توانند این شرایط را برای تقویت مهارت نیروی کار ایرانی در مشاغل کلیدی استفاده کنند.
جایگزینی تکنولوژی به جای نیروی کار انسانی: شرکت‌ها برای مقابله با کمبود نیروی انسانی، ممکن است به سمت مکانیزه‌کردن خطوط تولید یا استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته‌تر سوق پیدا کنند.
شفاف‌سازی در پرداخت حقوق و بیمه: کاهش کار غیررسمی و فشار برای استخدام رسمی، می‌تواند به نفع نیروی کار داخلی تمام شود.
تهدیدها و خطرهای پیشرو
افزایش مهاجرت کارفرمایان به سمت مشاغل غیرمولد یا تعطیلی کسب‌وکار: رشد هزینه‌ها ممکن است برخی کارفرمایان را به خروج از بازار یا تعطیلی واحد تولیدی وادار کند.
افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات: کمبود کارگر و افزایش هزینه حقوق ممکن است در نهایت به گرانی بیشتر در بازار منجر شود.
تشدید قاچاق نیروی کار یا استفاده از اتباع غیرقانونی: در نبود راهکار مناسب، احتمال افزایش بهره‌کشی غیرقانونی از نیروی کار بالا می‌رود.
مشکلات اصناف و تولیدکنندگان در نبود کارگر افغان
تعطیلی یا کندی فعالیت برخی صنوف مانند ساخت‌وساز، نظافت و خدمات ساختمانی
ناتوانی در اجرای قراردادهای کاری به‌موقع به دلیل کمبود نیروی اجرایی
افزایش فشار کاری بر کارگران موجود و افت کیفیت خدمات
کاهش بهره‌وری تولید به‌ویژه در واحدهای صنعتی کوچک و متوسط
جمع‌بندی
کمبود کارگر در بازار ایران بعد از اخراج گسترده اتباع افغان، یک واقعیت غیرقابل انکار است که باید با نگاه واقع‌بینانه و سیاست‌گذاری دقیق با آن مواجه شد. این وضعیت، هم تهدید است و هم فرصت؛ اگر برنامه‌ریزی مناسبی انجام شود، می‌توان با ارتقای مهارت نیروی داخلی، نوسازی تجهیزات، و حمایت هدفمند از اصناف و تولیدکنندگان، تهدید را به فرصت تبدیل کرد.
شرایط سخت تجار در دو سال اخیر؛ سردرگمی اقتصادی با بخشنامه‌های خلق‌الساعه
افزودن دیدگاه