وعده‌های خودکفایی در تولید کاغذ ایرانی
در دوران وزارت اسماعیلی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شعار «خودکفایی در تولید کاغذ» به یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم تبدیل شد. وزیر ارشاد وعده داد که تا پایان سال ۱۴۰۲ ایران در تولید کاغذ خودکفا خواهد شد و حتی به مرحله صادرات کاغذ نیز خواهد رسید. اما آمارهای منتشر شده توسط وزارت ارشاد، داستانی متفاوت را روایت می‌کنند. این پروژه که با هدف فعال‌سازی کارخانه‌های ورشکسته کاغذ مازندران و کاغذ پارس شروع شد، با مشکلاتی همچون کیفیت پایین کاغذ و قیمت بالای آن مواجه شد که از یک سو ناشران را از خرید کاغذ ایرانی بی‌میل کرد و از سوی دیگر باعث افزایش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان کتاب شد.
چالش‌های تولید کاغذ ایرانی: کیفیت و قیمت
تولید کاغذ ایرانی که سابقه طولانی در ایران دارد، همواره با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است. مشکلاتی از قبیل کیفیت نامطلوب کاغذ و اختلاف کم قیمت بین کاغذهای ایرانی و وارداتی باعث شد که این کاغذها نتوانند جایگاهی در بازار پیدا کنند. به ویژه، کیفیت پایین کاغذهای ایرانی باعث بروز مشکلاتی مانند آسیب به دستگاه‌های چاپ و چاپ بی‌کیفیت کتاب‌ها شده است. ناشران نیز به دلیل این مشکلات، ترجیح دادند تا کاغذهای وارداتی را خریداری کنند، حتی اگر قیمت آنها بیشتر بود.
آمار و واقعیت‌های تخصیص کاغذ به ناشران
بر اساس اطلاعات منتشر شده در «سامانه شفاف‌سازی» وزارت ارشاد، آمار تخصیص کاغذ ایرانی و خارجی به ناشران در سال ۱۴۰۲ نشان‌دهنده بی‌میلی ناشران به کاغذ ایرانی است. اگرچه دولت سیزدهم سعی کرده است تا به ناشران مختلف کاغذ ایرانی تخصیص دهد، اما این تلاش‌ها نتواسته است تأثیر زیادی بر بازار بگذارد. بسیاری از ناشران به دریافت کاغذهای خارجی ادامه داده‌اند و حتی برخی از ناشران وابسته به نهادهای حاکمیتی نیز تمایلی به خرید کاغذ ایرانی نشان نداده‌اند.
تخصیص کاغذ به ناشران دولتی و انقلابی
در بررسی تخصیص کاغذ، به‌ویژه برای ناشران دولتی و انقلابی، مشهود است که حتی این گروه‌ها نیز از کاغذ ایرانی استقبال نکرده‌اند. به عنوان مثال، انتشارات شهید ابراهیم هادی که به چاپ کتب دفاع مقدس می‌پردازد، تنها ۱۱۰۰ بند کاغذ ایرانی دریافت کرده و در مقابل، ۶۱۰ بند کاغذ خارجی نیز دریافت کرده است. همین وضعیت در سایر ناشران نیز مشاهده می‌شود، از جمله انتشارات شهید کاظمی که ۲۱۰۰ بند کاغذ ایرانی و ۱۴۱۲ بند کاغذ خارجی دریافت کرده است.
افزایش تخصیص کاغذ خارجی در مقایسه با ایرانی
آمارها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲، بیش از ۵۶٪ از کاغذ تخصیص یافته به ناشران، خارجی بوده است. حتی در میان ناشران وابسته به نهادهای انقلابی و دولتی، بسیاری از آنها ترجیح داده‌اند که کاغذ خارجی دریافت کنند. این وضعیت نشان‌دهنده شکست پروژه «خودکفایی در تولید کاغذ ایرانی» است که تنها در حوزه کاغذ کتاب‌های درسی موفقیت محدودی داشت.
ناشران آموزشی و کمک‌آموزشی؛ مصرف‌کنندگان اصلی کاغذ ایرانی
در میان ناشران، ناشران آموزشی و کمک‌آموزشی بیشترین حجم کاغذ ایرانی را دریافت کرده‌اند. انتشارات کانون زبان ایران، وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رتبه اول را در تخصیص کاغذ ایرانی به خود اختصاص داده است. این ناشر که به برگزاری کلاس‌های زبان‌های خارجی می‌پردازد، بیشترین حجم کاغذ ایرانی را دریافت کرده است. این روند نشان‌دهنده این است که عمده کاغذ ایرانی تخصیص یافته در حوزه کتاب‌های آموزشی، کمک‌آموزشی و درسی مصرف شده است.
نتیجه‌گیری
با توجه به آمار و واقعیت‌های موجود، می‌توان نتیجه گرفت که پروژه «خودکفایی در تولید کاغذ ایرانی» با شکست مواجه شده است. نه تنها دولت سیزدهم نتواسته است در تحقق وعده‌های خودکفایی در سطح ملی موفق باشد، بلکه حتی نتواسته است در جلب نظر ناشران داخلی برای استفاده از کاغذ ایرانی توفیق چندانی به دست آورد.
بررسی تخصصی اخبار و مطالب مهم حوزه کاغذ و مقوا در سایت کاغذ شهر:
افزودن دیدگاه